اپل شاید سپرده‌های بیمه‌شده نداشته باشد، اما یک در واقع یک بانک است. اگر شما پول را انتقال می‌دهید، نگه می‌دارید، مدیریت می‌کنید و وام می‌دهید شما یک بانک هستید.

جیمی دایموند – مدیر عامل جی‌پی‌مورگان چیس

انتظار می‌رفت افزایش نرخ بهره توسط دولت آمریکا طی ماه‌های اخیر یک خبر خوب برای بانک‌های آمریکایی باشد. در شرایطی که نرخ بهره بالا است، شکاف بین هزینه‌ای که بانک‌ها به سپرده‌گذاران پرداخت می‌کنند و هزینه‌ای که بابت وام از مشتریان دریافت می‌کنند، گسترش پیدا کرده و سود بانک‌ها افزایش می‌یابد. اما بحران اخیر در آمریکا و اروپا نشان داد که زندگی واقعی پیچیده‌تر از تئوری‌های چندسطری است.

افزایش نرخ بهره و لبه تیز تورم

با افزایش نرخ بهره، سپرده‌گذاران خرد و کلان لبته تیز تورم را حس می‌کنند و انتظار دارند که سرمایه آن‌ها بازدهی بیشتری داشته باشد. اما بانک‌ها همیشه قادر به افزایش سرمایه سرمایه‌گذاران مطابق انتظار آن‌ها نیستند و این موضوع باعث می‌شود تا سپرده‌گذاران پول خود را از بانک‌ها برداشته و به بازارهای دیگری منتقل کنند. با کم شدن تعداد سپرده‌گذاران، بانک‌ها ناچار به استفاده از منابع دیگر مالی هستند، اما این منابع در چنین شرایطی به دلیل ریسک‌های بالا نرخ بهره بیشتری طلب می‌کنند.

با خروج سرمایه سپرده‌گذاران کلان از بانک‌ها، سرمایه‌گذاران خرد ترجیح می‌دهند پول خود را به بانک‌هایی منتقل کنند که از یک سو احتمال ورشکستگی آن‌ها کمتر است و از سوی دیگر نسبت به سایر بانک‌ها سود بیشتری بابت سپرده پرداخت می‌کنند. برای مثال در آمریکا بانک‌های گلدمن‌سکس، جی‌پی‌مورگان چیس و فیدالتی مقصد پول بسیاری از سپرده‌گذاران بوده‌اند و حاصل این خروج سرمایه، ورشکستگی بانک‌هایی نظیر بانک سیلیکون‌ولی (SVB) یا ضرر کلان بانک‌هایی مثل استیت استریت و ام‌ان‌تی بوده است.

نئوبانک اپل، یک تهدید جدید

حالا بانک‌ها با یک تهدید جدید از دنیای فناوری مواجه هستند. اپل در یک همکاری مشترک با بانک گلدمن‌سکس، حساب پس‌انداز با سود بی‌سابقه ۴.۱۵ درصد به مشتریان آمریکایی ارائه می‌دهد. این مقدار بسیار بیشتر از میانگین سود حساب‌های پس‌انداز در آمریکا با عدد ۰.۳۷ درصد و سود موسسات مالی دیگر نظیر مانند امریکن اکسپرس (با سود ۳.۷۵ درصد) و یا حتی خود گلدمن‌سکس (با سود ۳.۹۰ درصد) است.

باید در نظر داشته باشیم که اپل یک نئوبانک به شمار می‌رود و از این رو تمام حساب‌‌های پس‌انداز ایجادشده در اپل در واقع داخل بانک گلدمن‌سکس (به بیمه پس‌انداز دولت آمریکا دسترسی دارد) ذخیره می‌شوند.

اولین گام جدی نئوبانک اپل

اولین حرکت جدی اپل برای ورود به بازارهای مالی چهار سال پیش و طی رونمایی از کارت اعتباری اپل (که باز هم طی شراکت با گلدمن‌سکس ممکن شد) اتفاق افتاد. اپل مانند رویه‌ای که برای بازار فناوری در پیش گرفت، مجموعه از محصولات مالی شامل اپل‌کارت، اپل‌پی، BNPL و حالا حساب پس‌انداز اپل را توسعه داده است. این محصولات مالی به همراه زیست‌بوم بسته اپل که شامل میلیون‌ها دستگاه محصولات اپل است، فرصت ویژه‌ای را برای این غول فناوری پدید آورده تا خود را از رقبا جدا کند.

برای ایجاد حساب پس‌انداز اپل و دریافت بهره مشتری باید اپل‌کارت داشته باشد و برای داشتن اپل‌کارت نیز باید یک گوشی آیفون بخرد. حساب پس‌انداز اپل هیچ‌گونه محدودیتی در خصوص حداقل پس‌انداز، میانگین حساب و یا مدت سپرده‌گذاری ندارد. این یعنی هر مشتری می‌تواند از ماه اول با هر مقدار پس‌اندازی سود دریافت کند.

اثر شبکه‌ای محصولات اپل

نکته قابل تامل در زیست‌بوم اپل این است که هر محصول به نوعی محصول قبلی را ارتقاء می‌دهد. در این مدل که به اثر شبکه‌ای معروف است، باعث می‌شود تا مشتریان بعد از ورود به زیست‌بوم، به سختی بتوانند از آن جدا شوند؛ نه از این بابت که مجبور با ماندن هستند، بلکه مشتری می‌داند با استفاده از محصولات بیشتر، مزایای بیشتر و بهتری را دریافت می‌کند.

مزیت اصلی اپل نسبت به بانک‌های سنتی این است که مشتریان محصولات اپل را دوست دارند و به طور روزانه از آن‌ها استفاده می‌کنند. یک مشتری هر روز از گوشی همراه خود استفاده می‌کند اما ممکن است در طول ماه یک بار هم به بانک مراجعه نکند. اپل سال‌ها با موفقیت روی قابل اعتماد بودن برند خودش کار کرده و موفق شده حساب خود را از سایر غول‌های فناوری (مانند گوگل و متا) که بیشتر متکی به تبلیغات و داده‌های کاربران هستند، جدا کند.

اعتبار، اعتبار، اعتبار

همچنین اپل به سبب خدمات مشتریان خوب و محصولات قابل اعتماد، همواره در صدر لیست محبوب‌ترین برندها قرار دارد در حالی که بانک‌ها همیشه در انتهای این لیست‌ها قرار می‌گیرند. سال گذشته نیز اپل با خرید استارتاپ کردیت کودوس علاقه خود برای ورود به بحث اعتبارسنجی مشتریان را نشان داده است. در صورت تکمیل این چرخه، اپل می‌تواند با کمک داده‌هایی که از کاربران محصولات خود دارد و فناوری به دست‌آمده از کردیت کودوس، بهتر و سریع‌تر از سایر رقبا فرایند اعتبارسنجی و اعطای وام‌های کلان (گام مهمی بعدی در ورود به بازار مالی) را انجام دهد.

اپل در شرایطی قرار داد که می‌تواند برخی از مشکلات دیرینه بانک‌داری سنتی را حل کند. برای مثال اپل بخش بزرگی از اعتبارهای BNPL را از دارایی‌های خود به ارزش ۱۶۵ میلیارد دلار پرداخت می‌کند. بنابراین اپل در مقایسه با بانک‌ها که به طور معمول با ۹۰ درصد قرض عمل می‌کنند، در موقعیت کم‌خطرتری قرار دارد. از این رو بانک‌های سنتی باید تهدید اپل در بازارهای مالی را جدی بگیرند و برای مقابله با آن آماده باشند.

آیا نئوبانک اپل یک بانک است؟

از سال ۲۰۱۶ میلادی اپل اعلام کرده ماجراجویی خود برای جایگزینی کیف پول را آغاز کرده است و موقعیت‌های شغلی جدید اپل نشان می‌دهد که این شرکت با جدیت هدف خود برای تحول بازارهای مالی را دنبال می‌کند. جیمی دایموند مدیر عامل بانک جی‌پی‌مورگان طی یک سخنرانی اپل را یک بانک نامید و گفت: «اپل شاید سپرده‌های بیمه‌شده نداشته باشد، اما یک در واقع یک بانک است. اگر شما پول را انتقال می‌دهید، نگه می‌دارید، مدیریت می‌کنید و وام می‌دهید شما یک بانک هستید.»

همچنین جیمی دایموند طی نامه‌ای به سرمایه‌گذاران گفته است: «شرکت‌های بزرگ فناوری منابع عظیمی از داده و سیستم‌های اختصاصی دارند که باعث می‌شود برتری قابل توجهی نسبت به ما داشته باشند».

اپل پی، شروع کوچک، رشد قابل توجه

سال ۲۰۱۴ اپل‌پی برای اولین بار به همراه آیفون ۶ معرفی شد و در آن بسیاری این محصول را به سبب تعداد کم کاربارن مورد تمسخر قرار می‌دادند. اما سال گذشته اعلام شد بیشتر از ۷۵ درصد کاربران آیفون از اپل‌پی استفاده می‌کنند و بازار آن به حدی بزرگ شد که اتحادیه اروپا برای آن یک پرونده ضدانحصار باز کرد. بهمن سال گذشته نیز اپل یک فناوری جدید به گوشی‌های خود اضافه کرده که به کاربان اجازه می‌دهد بدون نیاز به ابزار دیگری به صور مستقیم کارت‌های اعتباری را قبول کنند. اگر خریدار و فروشنده هر دو از آیفون استفاده کنند، اپل این توانایی را دارد که با ایجاد یک چرخه بسته، دست بانک‌ها و موسسات مالی نظیر ویزا و مسترکارت را از تبادل مالی کوتاه کند.

نئوبانک اپل هم تهدید است هم فرصت

اپل به طور رسمی قصد خود برای تبدیل شدن به یک بانک را اعلام نکرده، اما با طیف جدید محصولات خود ظاهر و رفتار یک بانک را دارد. از یک سو به دلیل نظارت‌های سخت‌گیرانه بر بانک‌ها و قوانین دست‌و‌پا‌گیر بعدی به نظر می‌رسد که اپل قصد تبدیل شدن به بانک را داشته باشد و از محصولات مالی خود بیشتر برای ایجاد تجربه کاربری بهتر و افزایش کاربران زیست‌بوپم خود استفاده کند. از سوی دیگر اما موقعیت یکتای اپل در سلطه بر بازار مالی باعث تقویت این ضن می‌شود که اپل قصد دارد به طور آهسته وارد بازار مالی شود. چیزی که می‌توان با قطعیت گفت این است که اگر اپل بخواهد روزی این تصمیم را بگیرد، بدون شک توانایی و منابع لازم برای این کار را دارد.