سال ۱۴۰۲ حوزه‌های فینتک و بانکداری دیجیتال در ایران و دنیا شاهد اخبار و تحول‌های بسیاری بود. در سال ۱۴۰۲ مطابق با پیش‌بینی‌ها، کسب‌و‌کارها و سازمان‌های فعال در این حوزه‌ها شاهد رشد چشمگیری بودند و پلتفرم‌های مختلفی از سوی بانک‌ها معرفی شد. 

در ایران سال ۱۴۰۲ را می‌توان سال ورود جدی‌تر بانک‌ها به حوزه فینتک رگوله شدن این فضا از سوی بانک مرکزی نامید. بانک‌های مختلف مانند آینده، صادرات، کشاورزی و ایران‌زمین با معرفی پلتفرم‌های خود و ورود به این عرصه، به صف بانک‌هایی نظیر پاسارگاد و پارسیان پیوستند. 

در دنیا نیز بانک‌های بزرگی مانند جی‌پی‌مورگان به سرمایه‌گذاری‌های خود در این حوزه‌ها ادامه داده و شرکت‌های مختلفی را برای توسعه زیرساخت‌های فینتکی خریداری کردند. در این پست نگاهی داریم به اتفاقات مهم حوزه فینتک در سال ۱۴۰۲.

اتفاقات مهم حوزه فینتک در ایران

بخشنامه‌ها و ابلاغیه‌های بانک مرکزی

یکی از مهم‌ترین اتفاقات سال ۱۴۰۲ معرفی ره‌نگاشت فینتک بانک مرکزی بود. طبق گفته بانک مرکزی این ره‌نگاشت با تاکید حمایت از نوآوری و شفافیت در فضای کسب‌و‌کار تدوین شده و تمرکز خود را بر مشمولیت مالی گذاشته است. بانک مرکزی در این ره‌نگاشت نیاز به ایجاد یک واحد رگولاتوری برای نظارت و تنظیم‌گری فینتک‌ها را عنوان کرده و مسیری را برای یکپارچه کردن چارچوب‌های نظارتی به تصویر کشده است.

خبر مهم دیگر ابلاغ ضوابط راه‌اندازی و فعالیت نئوبانک‌ها از سوی بانک مرکزی است. این ضوابط با تمرکز بر سه حوزه راه‌اندازی، فعالیت و نظارت تهیه شده و هدف آن پیشگیری از آسیب‌های ناشی از نبود نظارت در این حوزه است. طبق این ابلاغیه، انجام عملیات‌های بانکی به صورت غیر حضوری تحت عنوان‌های مختلف مانند نئوبانک‌ها تنها در قالب واحد دیجیتال ارائه خدمات بانکی و با شناسه اختصاصی مربوط به آن مجاز است. به عبارت دیگر، موسسه‌های مالی نمی‌توانند نئوبانک‌ها و واحد دیجیتال خود را به عنوان یک موجودیت مستقل تبلیغ کنند.

ابلاغ دستورالعمل الزامات ناظر بر نحوه همکاری موسسات اعتباری با شرکت‌های تسهیلات‌یار نیز دیگر فعالیت مهم بانک مرکزی در حوزه فینتک بود. طبق این ابلاغیه، بانک‌ها دیگر اجازه ندارند مبالغ تسهیلات را به حساب تسهیلات‌یارها واریز کنند و باید این مبلغ را به طور مستقیم در اختیار تامین‌کننده کالا یا خدمات قرار دهند. این موضوع باعث تنش در بازار تسهیلات‌یارها شد و برخی از آن به عنوان یک سد بزرگ سر راه پیشرفت تسهیلات‌یارها توصیف کردند. نکته عجیب، در نظر نگرفتن زمان کافی برای انطباق خدمات تسهیلات‌یارها با ابلاغیه جدید بود که باعث شد بسیاری از کسب‌و‌کارهای این حوزه برای تامین تسهیلات درخواستی کاربران دچار چالش شوند. بانک مرکزی در نشستی با فعالان این حوزه قول داده تا اصلاحات لازم برای تسهیل فرایندهای کسب و‌کارهای لندتک را قبل از شروع سال جدید انجام دهد.

نئوبانک‌ها

معرفی نئوبانک بانک صادرات در همکاری با دیجی‌پی نیز از خبرهای مهم سال ۱۴۰۲ بود. این پلتفرم با نام نوبانک کار خود را به تازگی شروع کرده و آماده خدمت‌رسانی به مشتریان خود است.

کیدزی، سرویس کودک و نوجوان بانک پاسارگاد نیز اعلام کرد به زودی از اولین نئوبانک کودک رونمایی خواهد کرد. کیدزی در جشن یک‌سالگی زیپاد، اپلیکیشن مدیریت مالی کودکان و نوجوانان کیدزی، عنوان کرد به تلاش خود برای افزایش سواد مالی و فرهنگ‌سازی مالی بین کودکان و نوجوانان ادامه داده و به زودی از اولین نئوبانک کودکان و نوجوانان رونمایی می‌کند.

در این سال که هوش مصنوعی در صدر خبرهای حوزه فناوری قرار دارد، استارتاپ شیرازی ابردراک از محصول جدید خود با نام یادگیری خودکار ماشین در محیط توسعه و عملیات (MLOps) رونمایی کرد که در واقع زیرساخت هوش مصنوعی برای بانکداری دیجیتال است. این سرویس زیرساخت لازم برای مهندسین هوش مصنوعی را فراهم می‌آورد تا دغدغه‌های گوناگون آن‌ها را رفع کرده و عملکرد بانکداری دیجیتال را بهبود دهد.

اتفاقات مهم حوزه فینتک در دنیا

اما سال ۱۴۰۲ برای فینتک در دنیا سال توسعه و پیشرفت بود. ده اتفاق مهم دنیا در حوزه فینتک را می‌توان به شکل زیر عنوان کرد:

توسعه بانکداری باز: کره جنوبی دسترسی بانکداری باز را گسترش داد و اکنون کسب‌و‌کارهیا ثالث به داده‌های بیشتری از مشتریان بانک‌ها دسترسی دارند.

هوش مصنوعی در بانکداری: تاثیر روزافزون هوش مصنوعی بر آینده بانکداری ادامه پیدا کرد. اکنون بانک‌های بزرگ دنیا مانند HSBC از هوش مصنوعی برای تشخیص کلاهبرداری و مشاوره مالی شخصی‌سازی‌شده بهره می برند.

افزایش محبوبیت نئوبانک‌ها: نئوبانک‌هانظیر Dave در آمریکا به سوددهی رسیدند که نشان از افزایش محبوبیت نئوبانک‌ها بین کاربران دارد.

تمرکز بیشتر بر امور مالی باز: بحث‌ها حول توسعه مرزهای بانکداری باز و ساخت یک زیست‌بوم امور مالی باز شکل جدی‌تری به خود گرفت. انجمن امور مالی باز در این راه پیش قدم بوده و فعالیت‌های مهمی در این راستا انجام داده است.

سرمایه‌گذاری جی‌پی‌مورگان روی Aumni: بازیگران بزرگ به سرمایه گذاری خود در حوزه فینتک ادامه دادند. برای مثال جی‌پی‌مورگان شرکت Aumni، یک شرکت فعال در توسعه نرم‌افزارهای تحلیل سرمایه‌گذاری خطرپذیر را خرید. 

تبدیل سنگاپور به هاب فینتک منطقه: سنگاپور با جذب سرمایه‌های کلان در حوزه فینتک و همکاری برای تشخیص و پیشگیری از کلاهبرداری، تبدیل به هاب فینتک منطقه آسه‌آن شد.

رشد استفاده از فناوری‌های ابری در فینتک: فینتک‌ها بیش از پیش به محاسبات ابری برای بهبود مقیاس‌پذیری و چابکی روی آوردند.

تمرکز بیشتر بر رگولاتوری و سرمایه‌گذاری: در این سال نهادهای قانونی سراسر دنیا تمرکز بیشتری بر رگولاتوری داشتند. سرمایه‌گذاری روی فینتک ها نیز همچنان باقدرت ادامه داشته طوری که تنها طی چند هفته اخیر ۱.۳ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در فینتک صورت گرفته است.

تمرکز بیشتر بر بانکداری باز: سرمایه‌گذاری‌های حوزه فینتک بیشتر قسمت‌های با رشد بالا از جمله بانکداری باز و امنیت مبتنی بر هوش مصنوعی متمرکز بوده است. شرکت‌هایی مانند SAVIS و Konsentus در ویتنام توانسته‌اند سرمایه‌های کلانی در این عرصه جذب کنند.

نوآوری‌های بیشتر در بانکداری دیجیتال: با رگولاتوری بانکداری باز، شاهد حرکت بانک‌ها برای کاوش فرصت‌های جدید برای خدمات و محصولات بانکداری دیجیتال بودیم. برای مثال بانک Santander UK با یکپارچه‌سازی APIهای باز خود امکان پرداخت حقوق ساده از طریق اپلیکیشن خود را به وجود آورده است.