انتظار می‌رود طی سال جاری بیش از ۱۳۰ میلیون نفر در دنیا از خدمات بانکداری باز استفاده کنند که نسبت به چهار سال پیش، رشدی ۵ برابری را نشان می‌دهد. همچنین پیش بینی می شود بازار بانکداری باز تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۱۰ برابر رشد را تجربه کند. بانکداری باز به فین‌تک‌ها اجازه دسترسی به اطلاعات مالی مشتریان حقیقی و حقوقی بانک‌ها (البته با اطلاع و رضایت خودشان) از طریق APIها را می‌دهد. این اطلاعات سابق‌بر‌این تنها در انحصار بانک‌ها بود. فین‌تک‌ها می‌توانند با کمک این داده‌ها محصولات و خدمات مالی بهینه‌تر و شخصی‌سازی‌شده‌ای را توسعه دهند. اکنون بانکداری باز در خاورمیانه نیز جای پای خود را باز کرده است.

این تحول در نحوه بانکداری صنعت مالی را دگرگون کرده و باعث توسعه محصولات نوآورانه‌ای در این حوزه شده است. مزیت بانکداری باز برای مشتریان روشن است: 

دسترسی به خدمات مالی جدید و ابزارهایی که به آن‌ها اجازه می‌دهد عادت‌های مالی خودشان را بهبود دهند.

قدرت‌بخشی به فین‌تک‌ها برای توسعه بانکداری باز در خاورمیانه

بحرین اولین کشوری بود که توسعه بانکداری باز در خاورمیانه را کلید زده و حرکت به سمت بانکداری باز را آغاز کرد. بانک مرکزی بحرین اولین بخشنامه‌های مربوط به بانکداری باز را در سال ۱۳۹۸ منتشر و در سال ۱۴۰۰ نیز چارچوب بانکداری باز را طراحی کرد که شامل یک دسته ثابت از APIهای لازم و دستورالعمل‌هایی برای تجربه کاربری و امنیت است. همچنین بحرین اولی کشور منطقه بود که سندباکس رگولاتوری را طراحی کرد تا به شرکت‌ها اجازه دهد راهکارهای بانکداری باز خود را در یک محیط کنترل‌شده تست کنند.

دیگر کشورهای منطقه مانند امارات متحده عربی و عربستان نیز در تکاپوی توسعه محیط سندباکس برای محصولات بانکداری بازاند. در کشور ما نیز چارچوب نظام محیط‌‌ آزمون تنظیم‌گری بانک مرکزی از سال ۱۴۰۰ ابلاغ شده و سال ۱۴۰۱ نیز از این سندباکس رونمایی شد. ۱۵ اردیبهشت امسال نیز پایان مهلت سومین فراخوان ارائه طرح برای سندباکس بانک مرکزی است که طی این فراخوان شرکت‌ها و استارتاپ‌های نوآور می‌توانند طراحی خود برای توسعه در محیط سندباکس را برای بررسی ارائه کنند.

بانک مرکزی عربستان نیز در سال ۲۰۲۳ از آزمایشگاه بانکداری خود رونمایی کرد تا با ایجاد یک محیط سندباکس، نمونه‌کاربری‌های کسب‌و‌کاری و شرکتی و توسعه پیش‌نیازهای رگولاتوری در مسیر چشم‌انداز این کشور برای توسعه اقتصادی تا سال ۲۰۳۰ گام مهمی برداشته باشد.

با توسعه بانکداری باز در خاورمیانه انتظار می‌رود همکاری بین کشورهای مختلف این منطقه برای بومی‌سازی و بهینه‌سازی بانکداری باز متناسب با نیازمندی‌های منطقه‌ای افزایش پیدا کند. 

نوآوری و فراگیری مالی

با عیان شدن مزایای بانکداری باز برای همگان، ۸ بانک مرکزی از ۱۸ بانک منطقه منا (MENA) ضمن متحول کردن صنعتی مالی، فراگیری مالی را اولویت اصلی خود بیان کرده‌اند. بانکداری باز با ایجاد امکان تبادل داده و شفافیت، ظرفیت توسعه یک زیست‌بوم یکپارچه مالی به وجود آورده است. همچنین با بانکداری باز امکان جا‌به‌جایی ساده وجوه از طریق راهکارهای پرداخت یکپارچه ممکن شده و همکاری بین بازیگران مختلف صنعت مالی افزایش پیدا می‌کند. این همکاری امکان توسعه محصولات و خدمات مالی که بر نیازهای مشتریان تمرکز دارند را فراهم آورده و تجربه کاربری بهتری را رقم می‌زند که در نهایت به افزایش رضایت مشتریان و وفاداری آن‌ها منجر می‌شود. همچنین بانکداری باز با در دسترس قرار دادن فناوری‌های مالی برای اقشاری که دسترسی به بانک ندارند، منجر به فراگیری مالی می‌شود.

کشورهای خاورمیانه گام‌های مثبتی در این راه برداشته‌اند. برای مثال در کشور ما نئوبانک‌هایی نظیر ویپاد با ایجاد امکان حساب بانکی از طریق اپلیکیشن با فرایند احراز هویت کاملا آنلاین و همچنین ارائه خدمات بانکی، گام‌های بسیار بزرگی در این راه برداشته‌اند. از سوی دیگر بانکداری باز با ارائه تسهیلات کوتاه‌مدت و خدمات مالی کسب‌و‌کاری، به کسب‌و‌های متوسط و کوچک کمک کرده‌اند تا در شرایط بحرانی بقای خود را حفظ کرده و در مسیر توسعه گام بردارند. 

فرهنگ نوآوری و رقابت سالم

در نهایت، بانکداری باز باعث می‌‌شود تا فین‌تک‌ها با توسعه محصولات مالی بهتر به طیف بزرگی از مشتریان اجازه دهند راهکارهای متناسب با نیازهای خود را دریافت کنند. تجربه بازارهای توسعه‌یافته‌تر نشان می‌دهد که با کاهش موانع و سدها برای بازیگران جدید، ظرفیت ایجاد یک فرهنگ مبتنی بر نوآوری و رقابت سالم در صنعت مالی وجود دارد؛ چیزی که شاید الان بیش از هر زمان دیگری مورد نیاز باشد.

۰

۰